فروشگاه گلد داک
فروشگاه جامع تحقیقات علمی و پژوهشی
فروشگاه گلد داک
فروشگاه جامع تحقیقات علمی و پژوهشی
بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور
| دسته بندی | علوم اجتماعی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 183 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 110 |
چکیده
این تحقیق با هدف بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور از سه بعد دینی ، خانوادگی و ملی شکل گرفته است. فرضیات اصلی این تحقیق عبارتند از : جنس، پایگاه اقتصادی – اجتماعی ، میزان رضایت از خود ، درونی شدن ارزشها ، هماهنگی ارزشهای گروهی ، تایید دیگران که بر هویت اجتماعی دانش آموزان موثر می باشند .
این تحقیق به شیوه پیمایشی انجام شده و از تکنیک پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است . جامعه آماری تمام دانش آموزان پایه اول و دوم و سوم متوسطه نیشابور (15336 نفر) می باشند . حجم نمونه 375 نفر شد که 190 نفر دانش آموز پسر و 185 نفر دانش آموز دختر را در بر می گیرد . شیوه نمونه گیری قشر بندی است که نمونه ها از رشته های عمومی ، انسانی ، تجربی ، ریاضی ، فنی و حرفه ای و کار و دانش به تفکیک جنس و پایه تحصیلی به صورت تصادفی انتخاب شده است . تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از t-test و ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل چند متغیری (رگرسیون چندگانه) و تحلیل مسیر صورت گرفته است .
نتایج تحقیق نشان داد که بین متغیرهای مستقل (میزان رضایت از خود ، درونی شدن ارزشها، هماهنگی ارزشهای گروهی و تایید دیگران ) با متغیر وابسته هویت اجتماعی و سه بعد آن (ملی ، دینی، خانوادگی) رابطه معنا دار مثبت وجود داشت . یعنی با افزایش متغیرهای مستقل متغیر وابسته هم افزایش می یابد . و بین متغیر پایگاه اقتصادی- اجتماعی با هویت اجتماعی رابطه معناداری وجود نداشت . ولی با بعد ملی رابطه معنا دار و معکوس و با بعد خانوادگی رابطه معنادار و مثبت وجود داشت . یعنی هر چه پایگاه اقتصادی – اجتماعی والدین بالاتر باشد ، هویت ملی آنان ضعیف تر و هویت خانوادگی آنها ، قوی تر می شود . بین متغیر جنس با هویت اجتماعی رابطه معنادار وجود نداشت ولی با بعد دینی رابطه معنا دار وجود داشت . بدین معنا که : دختران هویت دینی قوی تری نسبت به پسران داشتند .
کلید واژه ها : جنس ، پایگاه اقتصادی – اجتماعی ، درونی شدن ارزشها ، هماهنگی ارزشهای گروهی ، تایید دیگران ، رضایت از خود ، هویت اجتماعی ، هویت دینی ، هویت خانوادگی ، هویت ملی
فصل اول:
طرح تحقیق
1ـ1 مقدمه
آنچه موجب شد تا پژوهش فعلی با این عنوان در خصوص دانش آموزان متوسطه انجام شود، به دلیل اشتغال به تدریس (نگارنده) در مقطع متوسطه شهرستان نیشابور است که مدام شاهد نگرانی های همکاران فرهنگی و همچنین مراجعات مکرر اولیا و اظهار نگرانی از وضعیت تحصیلی و اخلاقی فرزندانشان ، بودم و با توجه با اینکه همگی دبیران و اولیا به اتفاق معتقد بودند که نسل فعلی با نسلهای قبلی بسیار متفاوت می باشد و یک شکاف نسلی عمیق احساس می کردند و از طرفی مشاهده برخی از رفتارها و حرکات و گرایشات در کلاس های درس ، مرا بر آن داشت تا در زمینه هویت اجتماعی آنان و مسائل تأثیر گذار بر آن به صورت جدی به مطالعه بپردازم و بدین صورت زمینه تحقیق حاضر فراهم شد.
در این فصل مسأله تحقیق مطرح و اهمیت و ضرورت آن بیان می شود و سپس اهداف تحقیق، محدوده زمانی و مکانی و پیشینه تحقیق عنوان می شود، و در نهایت به موانع و تنگناهای تحقیق پرداخته می شود.
1ـ2 عنوان تحقیق:
بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور در سال تحصیلی
86 ـ 85
1ـ3 بیان مسأله
در طی مطالعات مقدماتی و مصاحبه های اکتشافی با مسئولین آموزش و پرورش، اولیا ، مربیان، دبیران و دانش آموزان، نتایج بدست آمده نشان داد که ، برخی از دانش آموزان ارتباط چندانی با خانواده هایشان نداشتند ، نسبت به انجام فرایض دینی توجه جدی از خودشان نشان نمی دادند و برخی به آئین مسیحیت گرایش داشتند ، به آداب و رسوم ملی اهمیت نمی دادند و حتی زندگی در کشورهای دیگر را ترجیح می دادند که اینها خود نشان از ضعف هویت خانوادگی، دینی و ملی آنان بود . انجام برخی از حرکات و نوع آرایشها در هر دو جنس مسئله هویت جنسی آنان را هم خدشه دار نموده است. عدم رضایت از خود، خانواده، کشور، دین و ... باعث سست شدن هویت اجتماعی برخی از دانش آموزان شده است که نتایج این ضعف هویتی عبارتند از: بی انگیزگی نسبت به مسائل آموزشی، گستردگی ناهنجاری های اخلاقی، بی نظمی و بی انضباطی، نگرانی ، نا امیدی و.... حال برای محقق این سئوالات و یافتن جوابی برای اینها مطرح است :
1ـ چه عواملی بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان مؤثر است؟
2ـ آیا میزان رضایت از خود بر هویت اجتماعی دانش آموزان تأثیر دارد؟
3ـ آیا پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی والدین بر هویت اجتماعی دانش آموزان مؤثر است؟
4ـ آیا جنس دانش آموزان با هویت اجتماعی آنان رابطه دارد؟
5ـ آیا میزان درونی شدن ارزشها در دانش آموزان با هویت اجتماعی آنان مرتبط است؟
6ـ آیا هماهنگی ارزش های گروهی بر هویت اجتماعی دانش آموزان تأثیر می گذارد؟
7ـ آیا مورد تأیید دیگران بودن با هویت اجتماعی دانش آموزان ارتباطی دارد؟
1ـ4 اهمیت و ضرورت تحقیق
از آن جا که بحران هویت از سالهای نوجوانی آغاز می شود و بخش عظیمی از دانش آموزان دبیرستانی، در این سنین قرار گرفته اند و با توجه به نگرانی هایی که در زمینه علایق و گرایشات و رفتار های دانش آموزان مشاهده می شود و از آن جا که بخش مهمی از وجود دانش آموزان را هویت آنان تشکیل می دهد و زندگی فردی و اجتماعی آنها نیز متأثر از این مسئله است ، آنان در جستجوی هویت می باشند و موقعیت مبهم دانش آموزان دبیرستانی،در فرهنگ و جامعه معاصر، این نتیجه را برای آنها در بر دارد که فرصتی را به منظور آزمودن شیوه های مختلف زندگی به آنها می دهد، تا آنها تصمیم بگیرند که چه الگو های رفتاری، ارزشی و نگرشی بهتر می تواند نیاز های آنها را تأمین نماید. در برخورد با دانش آموزان در کلاس های درسی یا مشاوره های فردی با دانش آموزان ، دریافتم که گرایش به آئین مسیحیت و زندگی در کشورهای دیگر را صرفاً به خاطر احساس آزادی بیشتر برای رفع نیاز هایشان ابراز می کنند. همچنین مصرف مشروبات الکلی، قلیان و سیگار، ارتباطات جنسی و ... را صرفاً در راستای رفع نیاز هایشان ارزیابی می کردند و این مسئله هویت دینی، ملی و خانوادگی آنان را خدشه دار نموده است و بخش عظیمی از جمعیت انسانی که باید در جهت آبادانی و حفظ آرمانها و ارزشهای کشور، آموزشهای لازم را ببینند و در آینده به خدمت گرفته شوند، به نحو احسن و شایسته مورد استفاده قرار نمی گیرند.
در جهان امروز ((وضعیت و جایگاه هر کشوری با توجه به ساختار ، روند ، ماهیت و عملکرد دو عامل زیر مشخص می شود : 1- ماهیت ساختاری و عملکرد ارکان و عناصر اصلی و تشکیل دهنده ی نظام اجتماعی آن کشور 2- شرایط و موقیت منطقه و جهان در ارتباط با آن کشور . در ارتباط با عامل اول باید گفت که عناصر و ارکان اصلی جامعه ی ما به خاطر ناهمگونی ساختاری آنها ، زمینه های نامطلوبی را برای تحول ، توسعه و تکامل اجتماعی فراهم کرده است . این واقعیت زمینه ی مناسب را برای شکل گیری روابط اجتماعی عادلانه ، تقسیم کار اجتماعی عادلانه ، توزیع امکانات و امتیازات اجتماعی بر پایه ضوابط و قوانین مدون و انسانی فراهم ننموده است )) ( سیف اللهی ، 1381 : 167) بنابراین زمینه برای ظهور و بروز بحران های گوناگون در جامعه فراهم می باشد .
لذا ضرورت بررسی عوامل مؤثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان به شدت احساس می شود که در این تحقیق به آن پرداخته می شود.
5ـ1 اهداف تحقیق
اهداف تحقیق حاضر عبارتند از:
ـ شناسایی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور
ـ بررسی میزان همبستگی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی از ابعاد : ملی ، دینی و خانوادگی
- یافتن و ارائه راه حل برای بهبود هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور
6ـ1 محدوده زمانی و مکانی تحقیق
تحقیق حاضر در محدوده مکانی شهر نیشابور انجام شده است و از نظر زمانی ، سال تحصیلی 86 ـ 85 را مد نظر دارد .
7ـ1 مروری بر مطالعات پیشین
در این قسمت مروری داریم بر تحقیقاتی که در زمینه هویت اجتماعی در داخل و خارج ایران صورت گرفته اند.
1ـ7ـ1 تحقیقات انجام شده داخلی
ـ عبدالرسول کریمی در سال 1375 در تحقیقی با عنوان «بررسی رابطه بین عزت نفس و هویت یابی در نوجوانان 18ـ15 ساله در شهر تهران» با استفاده از روش پیمایشی، از بین کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه شهر تهران که در سال تحصیلی 75ـ74 به تحصیل اشتغال داشتند، از طریق نمونه گیری خوشه ای 200 نفر از دانش آموزان دختر و پسر از نواحی 18،7،4،2 را به طور تصادفی انتخاب نمود.
ابزار تحقیق دو فرم پرسشنامه هویت شخصی و پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت بود که به آزمودنی ها داده شد تا با توجه به شرایط خود، آزمون ها را تکمیل نمایند. نتایج نشان داد که میان توزیع آزمودنی های دختر و پسر از نظر اهمیت هویت جنسی با توجه به عزت نفس شان تفاوت وجوددارد.
میان توزیع آزمودنی های دختر و پسر از نظر توجه و عمل به ارزش های اخلاقی تفاوت وجود نداشت. دانش آموزان دختر و پسر با عزت نفس بالا و پایین از نظر هویت مذهبی تفاوت نداشتند و بین توزیع آزمودنی های دختر و پسر از نظر ایجاد ارتباط با همسالان و طرز دید نسبت به خود و عزت نفس آنها تفاوت وجود داشت .
ـ پور جبلی در تحقیقی تحت عنوان « بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی و فرهنگی نوجوانان ارومیه» در سال 1379 با استفاده از روش پیمایش و با انتخاب یک نمونه 383 نفری از نوجوانان شهر ارومیه که در گروه سنی 18ـ 12 ساله قرار داشتند، با رویکرد تئوری پیتر بورک به بررسی 4 عامل خانواده، مدرسه، گروه دوستان و رسانه های تصویری به بررسی هویت اجتماعی و فرهنگی نوجونان پرداخت. وی در تحقیق خود به این نتیجه رسید که بین عوامل خانواده، مدرسه، دوستان و رسانه های تصویری با شکل گیری هویت اجتماعی و فرهنگی نوجوانان رابطه مثبت و معنا دار وجود دارد.
ـ فاطمه رئیسی در سال 1376 در تحقیقی با عنوان «بررسی تأثیر مشاوره گروهی بر کاهش بحران هویت نوجوانان دختر مقطع متوسطه شهر اصفهان» با استفاده از روش نیمه آزمایشی و استفاده از طرح گروه کنترل نا برابر به این موضوع می پردازد. وی با روش خوشه ای چند مرحله ای از بین نواحی آموزش و پرورش اصفهان، نواحی 3و4 را انتخاب و سپس از بین مدارس این دو ناحیه، دو مدرسه را به صورت تصادفی انتخاب می کند. نمونه آماری این تحقیق را 40 نفر از دانش آموزان دختر تشکیل می دهند و سپس از اعضای داوطلب جهت شرکت در مشاوره گروهی ثبت نام به عمل می آورد و سپس دانش آموزان به صورت تصادفی به دو گروه گواه و آزمایش تقسیم می شوند . ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش تست های هویت شخصی است . نتایج تحقیق نشان می دهد که مشاوره گروهی در کاهش بحران هویت نوجوانان دختر شهر اصفهان مؤثر بوده است.
ـ محمد باقر آخوندی در سال 1377 در مطالعه ای با عنوان «بررسی هویت ملی و مذهبی جوانان مشهدی و تأثیر روابط اجتماعی بر آن» با استفاده از روش تحقیق پیمایش و تکنیک جمع آوری اطلاعات از طریق مصاحبه های عمیق و پرسشنامه از بین جوانان 24ـ 18 ساله ساکن مشهد، این تحقیق را انجام داده است . وی با انتخاب یک نمونه 464 نفری از سطح مناطق ده گانه شهر، به نتایج زیر دست یافت:
الف) 52 درصد کل پاسخ گویان بیش از 60 درصد با تیپ ایده ال هویت ملی هماهنگی دارند. همچنین پایبندی نظری به مذهب و ملیت بیش از پایبندی عملی به آن هاست.
ب) پس از انجام تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر داده ها، روشن شد که حرکت جوانان و اعضای خانواده هایشان در مراسم ملی مذهبی، گفتگو پیرامون مذهب و تأیید مستمر آن در خانواده، اهمیت دادن به نظرات خانواده و دوستان، مشورت با خانواده و تماشای برنامه های ایرانی تلویزیونی، بر هویت ملی مذهبی تأثیر مستقیم دارد . همچنین وضعیت اقتصادی جوانان، تماشای فیلم و سریال های خارجی تلویزیون و تماشای فیلم های سینمایی از طریق ویدئو و ... بر هویت ملی و مذهبی تأثیر معکوس داشتند .
- مریم سروش در سال 1380 در تحقیقی با عنوان «بررسی عواملی فرهنگی، اجتماعی مؤثر بر هویت مذهبی جوانان شهر شیراز» با استفاده از روش پیمایش و انتخاب یک نمونه 400 نفری از جوانان 35ـ 19 ساله شهر شیراز به نتایح زیر دست یافت:
میزان مذهبی بودن والدین و دوستان، میزان دنیا گرایی و جنسیت مهمترین متغیر هایی بوده اند که بصورت مستقیم بر هویت مذهبی تأثیر داشته اند. بقیه متغیر ها از جمله میزان رضایت مندی سیاسی، میزان جهانی شدن و وضعیت تأهل بصورت غیر مستقیم مؤثر بوده اند.
نتایج تحلیل چند متغیره و تحلیل مسیر نشان می دهد که اثرات مستقیم بر هویت مذهبی در مجموع تعیین کننده تر از اثرات غیر مستقیم است و جوانان بیشترین تأثیر را از گروههای دوستی و والدین خود دریافت می کنند. میزان دنیا گرایی به صورت منفی بر متغیر وابسته تأثیر داشته است. یعنی هر چه میزان دنیا گرایی فرد بیشتر باشد، هویت مذهبی او ضعیف تر است. از طرف دیگر عامل جنسی نیز در این امر دخیل بوده یعنی زنان مذهبی تر از مردان بوده اند اما این متغیر اثر زیادی نداشته است.
تحقیقات داخلی دیگری در زمینه هویت اجتماعی انجام گردیده است که از ذکر بعضی به دلیل مشابه بودن نتایج منصرف شدیم و برخی را هم به دلیل مرتبط نبودن با تحقیق حاضر نیاوردیم و در این جا به برخی از عناوین آنها اشاره می کنیم :
1ـ آلمال، 1375، عوامل موثر بر شکل گیری هویت فرهنگی دانش آموزان سال سوم دبیرستان منطقه 5 شهر تهران
2ـ سکینه طالبی، 1378، تحول هویت ملی دانش آموزان دختر دوره تحصیلی ابتدایی، راهنمایی و متوسطه شهر تهران.
3ـ طاهره کیذقان، 1380، بررسی عوامل مؤثر بر هویت اجتماعی زنان شهر شیراز.
4ـ جواد اسماعیلی، 1376، مقایسه بحران هویت در دانش آموزان تیز هوش و عادی پایه سوم راهنمایی و اول دبیرستان منطقه 12 تهران.
5ـ محمد رضا ارشد خرگردی، 1381، عوامل موثر بر بحران هویت در بین دانشجویان کارشناسی دانشگاه تبریز.
6ـ عبد اللهی، 1375، بررسی هویت جمعی موجود در بین جمعیت شهری، روستایی و ایلی ایران.
7ـ محمدی روزبهانی، 1377، بررسی روابط نظام ارزشی و رشد اخلاقی با هویت یابی در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز.
8ـ راستگو مقدم، 1376، بررسی تحول هویت شغلی از نوجوانی تا جوانی و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی.
9ـ فیض درگاه، 1374، بررسی هویت دختران نوجوان با تأکید بر هویت شغلی در اواخر نوجوانی.
10ـ دارابی، 1376، هویت یابی دانش آموزان فاقد و دارای پدر در بین دانش آموزان دبیرستانی تهران.
2ـ7ـ1 تحقیقات انجام شده خارجی
مطالعه فیلیپ میلمان [1]در سال 1979 روی پسران، قبل از رفتن به دانشگاه در سن 18ـ 12 و مردان جوان در سن 24ـ 21 ساله نشان داد که اغلب نوجوانان 15ـ 12 ساله یا هویت شان شکل گرفته و گسترش یافته و یا خاتمه یافته بود. در این سن بسیاری از نوجوانان تمایلی نداشتند که فکر کنند چه کسی هستند؟ یا ایده ای نداشته و یا می دانستند که هر ایده ای که دارند احتمالاً تغییر می کند. دیگر نوجوانان ممکن است چیزی را که دوست دارند بگویند. مثلاً من می خواهم مانند پدرم یک پزشک بشوم. به هر حال روشن است که آنها هر گز رفتاری از خودشان نداشته اند، بلکه هویتی را که دارند توسط والدین یا مردم برای آنها حدس زده شده است و دچار حالتهای پیش ساخته که شامل یک تعهد بودن است، شده اند. پیشرفت به طرف هویت از 18 سالگی شروع می شود. این قانونی شدن در افراد یک بحران آزمایشی جاری یا فعالیت جستجوی هویت است و احتمالاًٌ داخل شدن در حالتهای قانونی یک نشانه خوب برای فرد است. اگر فرد بتواند پاسخ به سوالات بر انگیخته را پیدا کند، به حالتهای وصول هویت حرکت می کند. در مطالعه میلمان تنها 20% افراد 18 ساله و 40 درصد دانشجویان و فقط بیش از نیمی از افراد 24 ساله به حالت های وصول هویت رسیده اند.
[1]- Milman fillip
دانلود بررسی شیوع همسرآزاری در بین زنان متاهل حدود سنی 35-30 ساله شهرستان ابهر
| دسته بندی | روانشناسی و علوم تربیتی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 55 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 71 |
چکیده :
هدف از تحقیق حاضر بررسی شیوع همسر آزاری در بین زنان متاهل حدود سنی 35-30 ساله شهرستان ابهر است که فرضیه های عنوان شده عبارت است بین پایگاه اقتصادی خانواده و همسر آزاری شوهر رابطه وجود دارد2) بین نبود فرزند و همسر آزاری رابطه وجود دارد . 3) بین ویژگیهای شخصیتی شوهر و همسر آزاری رابطه وجود دارد که جامعه آماری عنوان شده در این تحقیق عبارت است زنان متاهل حدود سنی 35-30 ساله که در یک ماه گذشته در حدود 450 نفر به مراکز مشاوره و شورای حل اختلاف مراجعه کرده که 45 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده و آزمون مربوط به همسر آزاری و علل شیوع آن دارای 30 سوال دورسه مبحث مربوط به مسائل اقتصادی به مسائل فرزند و تربیت آنها و مسائل شخصیتی است که دارای دو گزینه بله و خیر است و جواب به سوالات بله به عنوان نمره خام به حساب آمده که جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش آماری استفاده گردیده و نتایج بدست آمده حاکی از آن است که فرضیه ها تایید شده بین منابع اقتصادی و نبود فرزند و ویژگیهای شخصیتی و شیوع همسر آزاری رابطه وجود دارد و سطح معنی داری آن برابر است .
فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه
وقتی روابط اشخاصی که دارای گذشته و آینده مشترک اند مورد مشاهده قرار می گیرد ، آشکار می شود که آنها در رفتار خود نسبت بهم از شیوه های سازمان یافته ای تبعیت می کنند اگر چیزی را بتوان به انسان و سایر حیوانات تعمیم داد ، این است که تمام« مخلوقات مستعد یادگیری » مجبور به سازمان دهی اند .
سازمان یافته بودن یعنی تبعیت از شیوه های الگو یافته و تکراری رفتار و قرار گرفتن در یک سلسله مراتب . موجوداتی که خود را سازمان می دهند در واقع پایگاه یا قدرت ، یا مراتبی تشکیل می دهند که در آن هر موجودی در سلسه مراتب جایی دارد ، بطوری که یکی فوق او و دیگری بدون او قرار میگیرد . گر چه گروهها بعلت نقش های گوناگون ، بیش از یک سلسه مراتب دارند ، مع هذا وجود مطلق سلسه مراتب اجتناب ناپذیر است ، زیرا سازمان ماهیتاً سلسه مراتبی است . ما ممکن است آرزوی جامعه ای داشته باشیم که در آن تمام مخلوقات ، پایگاه و تقدم و نابرابری وجود دارد . در بسیاری از جواع حتی طرز صحبت با مافوق و مادون یکسان نیست، شخصیت یک فرد از محیط روزمره خانوادگی و دل مشغولیهای برون سازمانی وی جداشدنی نیست . در هر نوع بررسی درباره تنیدگی فردی ، نمی توان مسایل خانوادگی ، مشکلات مالی ، تعارض بین باورهای شخصی و شیوه سازمان موسسه، تعارض بین خواسته های موسسه و خواسته های خانواده را نادیده گرفت . در حال حاضر ، هنوز هیچ تحقیق جامعی با در نظر گرفتن مجموعه تنشهایی که رویاروی فرد قرار دارند ، انجام نشده است . پژوهشهایی که از دهه 1970 در کشورهای انگلیس زبان انجام گرفت به وجود رفتار مشابهی در اکثر همسران کارمندان طبقه متوسط اشاره می کرد و به باور این زمان در لزوم ایفای نقش « حامی » شوهر انشان تاکید می نمود . بررسیهای دیگری که درباره همسران مدیران موسسات انجام شده اند ، بر وجود یک « قرار داد پنهانی » بین زن و مرد ، که هرگز آشکارا بیان نمی شود تاکید کرده اند ؛ قرار ددادی که بر اساس آن ، زن پذیرفته است تا نقش « سنگ بنای خانوادگی » را به گونه ای ایفا کند که فرد بتواند آزادانه با همه الزامهای حرفه ای و سازمانی خود مقابله نماید . بدین ترتیب ، موسسات از چنین تقسیم وظایفی که زنان می پذیرند یا تحمل می کنند ، سود می جوید .
بیان مساله
نه تنها فرد نسبت به استرس به صورت واحدی وحدت یافته عمل می کند بلکه واکنش وی به نحوی است که حداقل انرژی و ذخیره خود را به کار می اندازد . میلر در 1965 اظهار می دارد که موجودات زنده خواه از لحاظ تکامل در رده بالا باشند خواه پایین تمایل دارند که ابتدا دفاعهایی را به کار گیرند که برای آن کمترین بها را بپردازند اگر موثر واقع نشد منابع اضافی و گرانبهاتر وارد عمل می شوند . در سطح فیزیولوژی اگر بتدریج اسید به بدن یک سگ تزریق شود ابتدا تنفس به عنوان اولین مکانیزم دفاعی تشدید می گردد . اگر این تشدید تنفس موثرواقع نشد مکانیزمهای حفاظتی موثرتری مانند تغییرات زیستی – شیمیایی خون وارد عمل می گردد در سطح اجتماعی یک کشور در جنگ با کشور دیگر ابتدا نیروی کمی اعزام می دارد اگر موثر نبود بر نیروی خود می افزاید تا جایی که برای دفع دشمن ممکن است به بسیج عمومی مبادرت ورزد . البته در زندگی زناشویی هر زمان که مقدار زیادی انرژی غریزی در شخص متراکم شود و از انتشار آن جلوگیری به عمل آید تمدن به درد سر می افتد و شرایط بسیار انفجار آمیزی ایجاد می شود این بدان معناست که زوجین زیر ظاهر خود در حال غلیان هستند .
اهداف تحقیق
هدف از تحقیق حاضر بررسی شیوع گستره همسر آزاری است و اینکه چه مواردی باعث شیوع همسر آزاری در زندگی زناشویی می شود و چه مواردی باعث می شود که تحمل زندگی زناشویی کم و کمتر می شود به طوری که باعث آزار و اذیت در بین زوجین و گاهی این اذیت ها به قدری بد و وخیم است که صدمات جدی را به اطرافین می رساند که هدف از تحقیق حاضر این است که این موارد شناخته و باعث کاهش آنها شویم .
اهمیت و ضرورت تحقیق
درجه رشد عاطفی و فکری فقط بستگی به سن ندارد چون افرادی پیدا می شوند که در سنین 25 سالگی از نظر رشد عاطفی ، فکری ، اجتماعی کاملاً رسیده و بالغ هستند و برعکس اشخاصی وجود دارند که در سنسن خیلی بالاتر هنوز به رشد عاطفی اجتماعی نرسیده اند . از آنجایی که رشد عاطفی فکری با رشد هوشی رابطه مستقیم دارد و لذا اختلاف زیاد بین هوش و معلومات زن و مرد ممکن است سبب بروز اختلافات زناشویی بشود . تحقیقات نشان می دهد که مردان بیشتر مایلند یا زنانی که کم هوشتر از خودشان و همچنین از نظر تحصیل مدارک کمتری دارند ازدواج کنند . اغلب زنانی که خیلی باهوش و تحصیلات بالاتری دارند مجرد می مانند .
فرضیه های تحقیق
1-بین پایگاه اقتصادی خانواده و همسر آزاری شوهر رابطه وجود دارد .
2-بین نبود فرزند و همسر آزاری رابطه وجود دارد .
3-بین ویژگیهای شخصیتی شوهر و همسر آزاری رابطه وجود دارد .
متغیرهای تحقیق
پایگاه اقتصادی
ویژگی شخصیتی همسر متغیر مستقل
نبود فرزند
همسر آزاری متغیر وابسته
تعاریف عملیاتی واژه ها و مفاهیم کلیدی
کمبود منابع اقتصادی عبارتند از کم بودن دستمزد و یا عدم کار در زندگی زناشویی در بین مردان و عدم برآورده ساختن احتیاجات اعضای خانواده که همه می تواند جزء کمبود منابع اقتصادی باشد و بالاخره عبارتند از نمره ای که آزمودنی از آزمون مربوط به شیوع همسر آزاری بدست آورده است و عدم تفاهم زوجین عبارتند از عدم تفاهم در بین عملکردها و سازگاری و هماهنگ شدن زوجین در بسیاری از امور منزل و بیرون و اینکه هر کدام ساز مربوط به خود را می نوازد و حرف یکی از گلوی آن یکی پایین نمی رود و بالاخره عبارتند از نمره ای است که آزمودنی از آزمون شیوع همسر آزاری بدست آورده اند همسر آزاری عبارتند از آزار و اذیت زوجین به صورت خشونتهای جسمی ، و روحی که گاه این خشونتهای جسمی ضرب و شتم خود را نشان داده است و این موارد باعث روانه کردن زوجین به مراکز درمانی است و گاهی هم این اذیت ها به صورت روحی و روانی است که خود را به صورت مشکلات جسمانی نشان داده است .
فصل دوم
پیشینه و ادبیات تحقیق
سبکهای زندگی : سوال چند انتخابی
زن و شوهر ها داستانها دارند . برخی تا آخر عمر با هم زندگی می کنند ، برخی چند ماه یا چند سال بیشتر با هم نمی مانند و کارشان به طلاق می کشد . گروهی طلاق نمی گیرند اما جدا از هم زندگی می کنند . گروهی صاحب بچه نمی شوند و در به در دنبال بچه می گردن. تعدادی بیوه می شوند و تا آخر عمربه ازدواج مجدد تن نمی دهند . . البته کسانی هم هستند که اصلاً ازدواج نمی کنند . خلاصه این که سبکهای زندگی بسیار متفاوت دیده می شود . فصل حاضر به ما امکان می دهد که با انواع مختلف سبکهای زندگی آشنا شویم و به سوالات زیر پاسخ دهیم .
- چرا و چگونه انسانها تصمیم می گیرند ازدواج کننند یا مجرد بمانند ؟
- مراحل زندگی خانواده هسته ای کدامهاست ؟
- پیامدهای ازدواج ناموفق یا متلاشی شدن خانواده کدامهاست ؟
- خانواده ها ، در خارج از چارچوب خانواده هسته ای چگونه زندگی می کنند ؟ (منصور -1380)
دو نفری زندگی کردن یا تنها زندگی کردن ؟
در طول چهل سال گذشته ، در کشورهای اروپایی و مخصوصاً آمریکای شمالی ، پدیده جدیدی حکمرفا شده است : انواع مختلف شیوه های زندگی وجود دارد . هر کس ، برای ارضای نیازهای زیستی ، اجتماعی و عاطفی خود ، چارچوبی خاص انتخاب می کند . این شیوه های مختلف ، مفهوم خانواده را به عنوان یک نهاد عاطفی خود زیر سوال برده است . زیر سوال بردن ازرشهای سنتی به تدریج سبکهای مختلف زندگی را به همراه می آورد ، بطوری که بعد از این راههای مختلف بر روی افراد ، چه از نظر شغلی و چه از نظر تشکیل خانواده ، باز می شود . سابق بر این ، اگر شخصی تصمیم می گرفت تنها بماند یا بچه دار نشود ، غیر عادی به حساب می آمد ، اما امروزه این طور نیست . هر کس می تواند شیوه زندگی خود را انتخاب کند. هنجارهای اجتماعی مثل سابق نمی توانند بر او فشار بیاورند .
برای درک بهتر فرآیندی که احتمالا انتخاب سبک زندگی را تعیین می کند ، میتوانیم به نظریه رشد روانی – اجتماعی اریکسون مراجعه کنیم . به عقیده او ، در آغاز بزرگسالی ، رشد روانی – اجتماعی در جهت حل بحران یا انزوا هدایت می شود . در این مرحله ، فرد توانایی ایجاد روابط صمیمی و پایدار را که بر وابستگی آزاد ، تعهد عمیق ، اعتماد ، محبت و حمایت استوار است ، به دست می آورد . رابطه صمیمیت مستلزم همدلی و استعداد تعامل اجتماعی است . به عقیده اریکسون ، برخی بزرگسالان در اوایل بزرگسالی توانایی وارد شدن به رابطه صمیمی را ندارند و در نتیجه در خود فرو می روند و منزوی می شوند .
بعدها ، وقتی بزرگسال به سن پختگی می رسد با بحران تازه ای روبرو می شود که قطب مثبت آن باروری است . به عقیده اریکسون ، در این مرحله شخص به تدریج حوزه تعهدات شخصی را گسترش می دهد ، از مسئولیتهای خود در مقابل خانواده کاملاً آگاهی می یابد ، به نسل بعدی و تربیت آن می اندیشد و در نتیجه شناختهای خود را جهت می دهد . این مرحله می تواند در تعهد نسبت به دیگران ، به منظور انتقال قسمتی شناختهای خود به آنها و راهنمایی آنها تحقق یابد . با این همه برخی بزرگسالان به سختی با این نقش همانند سازی می کنند و به خود محدود می شوند : چیزی که اریکسون آن را رکود می نامد . (منصور-1380)
زندگی مشترک : جنبه ها ی مثبت و منفی
اکثر بزرگسالان آرزو دارند ازدواج کنند و خانواده تشکیل دهند . روشن است که زندگی مشترک معایب و محاسنی دارد ، اما وقتی دو نفر تصمیم می گیرند با هم زندگی دایم داشته باشند ، آن را با تمام معایب و محاسنی که دارد می پذیرند . ( موسوی -1377)
جنبه های مثبت زندگی مشترک : صمیمیت و مشارکت
اگر درست باشد که زن و شوهرها لحظه های خوب و بد دارند ، این هم درست است که به مرور زمان بین آنها دو رابطه عاطفی و وابستگی متقابل برقرار می شود . بدیهی است که کیفیت ازدواج به اندازه تعداد ازدواجها تغییر می کند . برخی ازداجها موفقتر از برخی دیگر می شود . ژانت و لوثر (Jeanette & Lauer) ، دو جامعه شناس ، در جریان یک تحقق زمینه یابی ، برخی عوامل ازدواجهای موفق را استخراج کردهاند: اولین عامل ، نگرش مثبت نسبت به یکدیگر است . عامل بعدی ، احساس تعهد در مقابل ازدواج و مقدس شمردن آن است .
رابطه زن و شوهر ، مخصوصاً رابطه ای صمیمی است . صمیمیت ، همانطور که قبلاً دیدیم ، مستلزم دلبستگی ، حمایت ، محبت و مشارکت است . ویژگی رابطه صمیمی عبارت از تقابلی است که از پختگی نشات می گیرد و خوشحالی و رفاقت از امتیازهای آن است .
تعداد زیادی از زن و شوهرهای مسن معتقدند که زندگی زناشویی در طول سالهای آخر بیش از هر زمان دیگر ( البته به استثنای سالهای اول ) رضایت بخش است . به نظر می رسد که در سن پختگی ، زن و شوهر بهتر می توانند یکدیگر را دوست بدارند . به نظر می رسد که در سن پختگی ، زن و شوهر بهتر می توانند یکدیگر را دوست بدارند ، به یکدیگر احترام بگذارند و بهتر از همیشه از علایق همدیگر را در نظر بگیرند .
به نظر می رسد که بهبود روابط زن و شوهر در سنین بالا به عوامل زیادی وابسته است . از یک طرف فرزندان معمولاً خانه را ترک می کنند . ترک خانه پدری به وسیله فرزندان سنگینی کار و تنش والدین را کاهش می دهد . در واقع حضور بچه ها موجب می شود که ارتباط زن و شوهر و زمانی را که آن دو به فعالیتهای مورد علاقه یکدیگر اختصاص می دهند کم شود . کودکان معمولاً ریشه اصلی تعارضهای خانوادگی هستند و تعارضهای موجود را تشدید می کنند . از طرف دیگر در این مرحله از روابط ، زن و شوهر توانسته اند به مرور زمان تعداد زیادی از مسائل خود را حل کنند و موضوعهای تنش زا را از بین ببرند . کسانی که به سن پختگی رسیده اند ، در نقشهای مختلفی که اتخاذ کرده اند معمولاً تمایل دارند دو جنسیتی روان باشند تا بزرگسالان جوان .
در واقع حضور بچه ها موجب می شود که ارتباط زن و شوهر و زمانی را که آن دو به فعالیتهای مورد علاقه یکدیگر اختصاص می دهندکم شود . کودکان معمولاض ریشنه اصلی تعارضهای خانوادگی هستند و تعارضهای موجود را تشدید می کنند . از طرف دیگر ، در این مرحله از روابط ، زن و شوهر توانسته اند به مرور زمان ، تعداد زیادی از مسائل خود را حل کنند و موضوعهای تنش زا را از بین ببرند .بنابراین ، کسانی که به سن پختگی رسیده اند ، در نقشهای مختلفی که اتخاذ می کنند ، معمولاً تمایل دارند دو جنسیتی روان باشند تا بزرگسالان جوان.
مطالعات انجام شده ، واقعیتی جالب را نشان می دهد : متاهلها از نظر سلامتی ، بهتر از مجردها هستند و میزان مرگ و میر آنها ( با در نظر گرفتن سن، سلامتی پیشین ، مصرف سیگاز ، ورزش و چاقی ) کمتر از میزان مرگ و میر مجردها یا کسانی است که جدا از یکدیگر زندگی می کنند ، تحقیقات نشان می دهد که از نظر امتیازهای روانی و جسمی ، سهم مردان خیلی بیش از سهم زنان است .
در مجموع کسی که با همسر خود زندگی می کند نسبت به کسی که تنها به سر می برد ، اختلالهای روانی و جسنمی کمتری نشان می دهد ، زیرا حضور دایمی کسی که به او نزدیک است ، او را دوست دارد ، از نظر عاطفی او را تامین می کند و در دوره های دشوار زندگی از او پشتیبانی می کنند ، نسبت به زنان و مردانی که تنها به سر می برند ، معمولاً بیشتر خوشحالند و کمتر استرس دارند . بی دلیل نیست که گفته اند : « زن بلاست ، هیچ خانه ای بی بلا نباشد . »
گروهی که از سلامت روانی بهتری برخوردار است و اعلام می کند که خوشحالی بیشتری دارد . گروه مردان متاهل است . گروهی که کمتر احساس سلامتی می کند و کمتر خوشحال است . گروه مردان تنهاست . گروه زنان شوهر دار و گروه زنان تنها در میان دو گروه قرار دارند . ( موسوی – 1377 )